Nauwelijks enkele honderden meters van de prachtige Begijnhofkerk van Sint-Truiden (UNESCO-werelderfgoed!) en het inmiddels wereldbekende Ancion-orgel uit 1654, staat de Sint-Jacobuskerk van Schurhoven. Laat nu net daar een tweede orgel van dezelfde orgelbouwer staan, Ancion dus, maar volgens de specialisten nog zowat 20 jaar vroeger gebouwd, omstreeks 1635. Daarmee beschikt Sint-Truiden over de twee oudste, in hun geheel bewaarde orgels van heel Vlaanderen, feitelijk van het voormalige prinsbisdom Luik en van de Zuidelijke Nederlanden. Dit doet Sint-Truiden als monumentenstad alle eer aan.
Tot voor enkele jaren was het nog niet duidelijk welk van beide instrumenten nu echt het oudste zou zijn. De voorbije jaren werd het orgel van Schurhoven echter grondig onderzocht en gerestaureerd, feitelijk gereconstrueerd, helemaal naar de oorspronkelijke toestand. Daarbij groeide de veronderstelling – harde bewijzen zijn er daarvoor nog niet – dat dit instrument wellicht tussen 1630 en 1635 werd gebouwd. De gelijkenissen met het orgel in de begijnho9erk zijn bijzonder treffend, ook al is het orgel in Schurhoven voorzien van een pedaalklavier. Verder komen de disposi6es (dit zijn de verschillende klanken van het orgel) van beide instrumenten min of meer overeen.
Christian Ancion was een 17de-eeuws orgelmaker, gevestigd in Hoei (Huy). Er zijn van hem orgelbouwactiviteiten bekend van ca. 1632 tot ca. 1662. Zijn zoon (of broer?) Remy Ancion zette na 1662 het atelier verder. Er zijn nog slechts twee orgels van de familie Ancion bekend, allebei staan ze in Sint-Truiden, hetgeen een merkwaardige, unieke situatie is in de orgelwereld.
De afgelopen maanden is hard gewerkt aan de restauratie van het tweede Ancion-orgel. Het instrument is in de 19de eeuw door Clerinx en in de beginjaren van de 20ste eeuw door Beckers gewijzigd. De orgelkast, twee vermoedelijk uit de 18de eeuw daterende windladen, de registermechaniek en een groot deel van het pijpwerk werden gerestaureerd. Een nieuwe klaviatuur, toetstractuur en windvoorziening werden, net als de ontbrekende registers, in stijl bijgemaakt.
De restauratie/reconstructie werd gerealiseerd door Orgelbouw Verschueren uit I]ervoort (NL), een bedrijf dat wereldwijd bekend staat voor het restaureren en reconstrueren van 16de en 17de eeuwse orgels. Orgeldeskundigen bij dit project waren Pieter Vanhaecke (namens Spectrum collectief en Jos Roux, ontwerpers van het restaura6eproject) en Luc Ponet (namens het kerkfabriek). De restauratie werd gesubsidieerd door de Vlaamse overheid en stond onder toezicht van het Agentschap onroerend erfgoed, vertegenwoordigd door orgeldeskundige Michel Lemmens.
De officiële ingebruikname zal plaatsvinden in het eerste weekend van juni, ter gelegenheid van de open-kerken-dagen. Na de ‘inspeling’ op zaterdagavond 3 juni door organist Luc Ponet zal er op zondag gelegenheid zijn om de kerk en het orgel te ontdekken onder leiding van bekwame gidsen en dit in aanwezigheid van de orgelbouwer, de orgeldeskundigen en organisten die het instrument op regelmatige tijdstippen zullen demonstreren.
Dit waardevolle Ancion-orgel is een juweeltje. Het zal ongetwijfeld een blikvanger worden in de kerk. Organisten uit binnen- en buitenland tonen al belangstelling om het unieke karakter van het instrument te ontdekken en te leren kennen. Naast gebruik voor de liturgie zal het instrument regelmatig bespeeld worden tijdens concerten en orgelpresentates.
