De vergrijzing in onze regio valt niet meer te ontkennen. Het aandeel ouderen zal de komende jaren alleen maar stijgen. Maar komen er dan geen kinderen bij? Natuurlijk wel. “Jaarlijks worden er in Sint-Trudo ziekenhuis 600 kinderen geboren”, vertellen diensthoofd gynaecologie Dr. Christa Eerdekens, gynaecoloog dokter Ian Michiels en vroedvrouw Nienke Poelmans. Met Kerstmis op komst, het geboortefeest bij uitstek trekt Den Truineer naar het bevallingskwartier.
Laat ons onmiddellijk met de deur in huis vallen. Hoeveel kinderen worden hier jaarlijks geboren?
Nienke Poelmans: gemiddeld 600 per jaar.
Dr. Eerdekens: 2019 was een topjaar. We haalden toen de kaap van 650 geboortes. Dan kwam corona, kenden we een dip, maar in 2020 en 2021 geraakten we toch nog aan resp. 580 en 571 geboortes. Intussen is alles weer genormaliseerd en evolueren we weer richting ons record van 2019.
Dr. Michiels: “Die dip tijdens corona zag je in zowat alle ziekenhuizen. Maar als je er mee rekening houdt dat wij aanvankelijk het centrum van de epidemie waren -Sint-Truiden was zowat dagelijks in het nieuws- hebben wij dat goed opgevangen en die ‘negatieve’ berichtgeving kunnen counteren via een goede communicatie.
Nienke Poelmans: Omdat de mensen veel thuis zaten en dus ook meer tijd hadden, werd in heel Vlaanderen ingevolge die coronaperikelen eerder een boost verwacht. Niet dus. Je kan dan allerlei redenen zoeken zoals de sluiting van het nachtleven, de ongerustheid bij de mensen of wat dan ook. Feit was zeker dat de fertiliteitsziekenhuizen tijdens corona ook stillagen.
Weinig thuisbevallingen
Jullie nieuwe bevallingscenter zal waarschijnlijk ook een rol spelen in jullie goede rapport?
Nienke Poelmans: Ons ziekenhuis telt niet alleen een materniteit met 14 kamers, maar sedert 2019 hebben we inderdaad ook een volledig vernieuwd verloskwartier met 4 ruime arbeidsverloskamers. Deze zijn voorzien van een comfortabele en bijzonder huiselijke inrichting, twee kamers ook met een beval-/relaxatiebad met lichttherapie.
Dr. Eerdekens: Die huiselijke inrichting is niet toevallig gekozen. We kiezen voor een optimale nabootsing van de thuissituatie waarin mama en papa zich goed voelen en waarin zij hun baby in comfortabele en vooral ook veilige omstandigheden ter wereld kunnen brengen. We doen dit ook omdat we thuisbevallingen, zeker bij een eerste kind, niet adviseren. We hebben trouwens ook geen traditie ter zake in België. Minder dan 10 op 600. Dat is wat wij zien.
Dr. Michiels: Een thuisbevalling levert doorgaans geen enkel probleem op. Maar indien er complicaties optreden -en die kan je nooit uitsluiten- dan is er vaak sprake van een dramatische afloop. Onze materniteit is een geboortehuis of zeg maar een geboortethuis. Je hebt er dat thuisgevoel, maar er is ook alles voor handen om een bevalling volkomen veilig te laten verlopen.
Meer rust voor kind en ouders
De duur van het verblijf in een ziekenhuis na een bevalling wordt alsmaar korter. En ook de bezoekuren blijven beperkt?
Nienke Poelmans: We komen uit tijden dat 7 à 9 dagen de regel waren, tot voor corona waren dat 4 à 5 dagen, tijdens corona 2 à 3 dagen. We zien nu dat mama’s vaak blijven kiezen voor die hele korte ligduur, zeker als er al een ander kindje in het gezin is. Dat is ook mogelijk door de goede thuiszorgopties die er tegenwoordig zijn. De beperkte bezoekregeling hebben we ook aangehouden. De partner (of een andere vertrouwenspersoon) is continu welkom, ook om te overnachten. Naast de partner en eigen kinderen mogen er tijdens het bezoekmoment nog 2 andere bezoekers komen. We zien hier dus geen overvolle kamers meer. De meeste mama’s vinden dat super.
Dr. Eerdekens: De nieuwe regeling brengt rust voor iedereen en is heel fijn voor moeder en kind en ook voor het personeel. Borstvoeding, bijvoorbeeld, verloopt een stuk makkelijker. Maar wat ons vooral drijft, is het belang van het kind en een pasgeboren baby heeft alle baat bij een rustige omgeving, los van wat de ouders zelf willen. Vandaar.
“We zien hier sinds corona geen overvolle kamers meer. De meeste mama’s vinden dat super”
– Nienke Poelmans
Alles en iedereen dicht bij elkaar
Hoe gebeurt de opvolging, van voor de geboorte tot erna?
Dr. Eerdekens: Baby en moeder worden continu gemonitord, voor, tijdens en na de bevalling. Wij kunnen hier alle bevallingen aan, behalve als het gaat om premature baby’s onder de 34 weken. We kunnen die baby’s hier wel ter wereld zetten, maar voor verdere verzorging en opvolging moeten ze dan naar Genk, Leuven of Hasselt. Dat is geen holder de bolder werk, maar dat verloopt in alle rust. Wij doen altijd nog de eerste opvang. Laat me daar wel bij vertellen dat 80% van de bevallingen volkomen normaal verloopt. In 20% van de gevallen is er sprake van complexere bevallingen met keizersnedes. Die dringen zich op bij een verkeerde ligging van het kind of pakweg een te smal bekken of een te groot kind.
Dr. Michiels: In ons ziekenhuis werken zes, binnenkort zeven gynaecologen, die een hecht team vormen en die er ook als team staan. Dat is superbelangrijk, zeker bij moeilijkere zwangerschappen. Bovendien streven ze hetzelfde beleid na: primair is het comfort van de moeder én de veiligheid van het kind. Die twee pijlers zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. Daarbij heeft elke gynaecoloog wel de vrijheid om daar zijn of haar invulling aan te geven.
Die gynaecologen staan trouwens niet alleen, maar worden ondersteund door kinderartsen en vroedvrouwen, pre- en postnataal, intern en ambulant, die dezelfde visie onderschrijven en daar ook duidelijke afspraken rond maken. Nemen we bijvoorbeeld de borstvoeding. Die adviseren en promoten we, in het belang van moeder en kind, maar nooit ten koste van alles. Wij staan voor elke mama klaar met dezelfde kwalitatieve zorg, ook voor moeders die geen borstvoeding willen of kunnen geven.
Nienke Poelmans: Wij hebben het grote voordeel van een relatief klein ziekenhuis te zijn. Verloskamer, materniteit en neonatale afdeling liggen vlak bij elkaar en zijn, zoals in grotere ziekenhuizen, niet verspreid over verschillende locaties. Dat maakt dat je na de bevalling ook iedereen te zien krijgt die erbij betrokken was: gynaecoloog, kinderarts en vroedvrouw. Dat kan een detail lijken maar maakt zeker een verschil voor de mama’s om hen op hun gemak te voelen op onze afdeling.
Bevallen is niet altijd te plannen
Zien jullie dingen evolueren?
Dr. Eerdekens: Dat mama’s alsmaar zwaarder worden, is een onrustwekkende evolutie. Obesitas is een probleem, ook bij jongeren. Dat leidt tot zwaardere baby’s en complexere bevallingen. Over prenatale gezondheid wordt overigens te weinig nagedacht. Net als roken tijdens de zwangerschap is dat vragen om problemen. En wij zien ook steeds meer vrouwen zwanger geraken op latere leeftijd (40+), vaak het gevolg van nieuwe relaties. Ook dat verhoogt het risico op een complexe bevalling. In dat opzicht zijn wij niet alleen dokter maar ook advocaat van de baby. Eén advies: draag zorg voor jezelf en je gezondheid voor je aan een baby denkt, ook tijdens de zwangerschap.
“Dat mama’s alsmaar zwaarder worden, is onrustwekkend. Dat leidt tot complexere bevallingen”
– Dr. Eerdekens
Dr. Michiels: ik kan dat volledig onderschrijven. Obesitas met daaraan gekoppeld fertiliteitsproblemen en/of complexe bevallingen neemt almaar toe. Hier moeten we preventief nog harder op inzetten. Maar we zien nog dingen veranderen. Tijdens corona zagen we de vraag naar zogenaamde planmatige bevallingen (red. bevalling in gang zetten) stijgen. Blijkbaar zijn de mensen steeds meer op hun comfort gesteld. Laat me duidelijk zijn. Wij bekijken een geboorte als een natuurlijk proces, een gebeurtenis die plaatsvindt als de tijd daar rijp voor is. Daarop ingrijpen doen we enkel als dat medisch nodig zou blijken, nogmaals in het belang van moeder en kind. Wat ook steeds meer in de mode geraakt is een geboorteplan. Koppels willen die muziek bij hun bevalling, dat licht, noem maar op, maar vragen bijvoorbeeld ook geen monitoring. Wij doen ons best om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan de wensen van de mama’s, maar het is niet altijd makkelijk om zo een geboorteplan volledig te honoreren: elke bevalling is anders én elke bevalling is onvoorspelbaar.
We hebben het al over complexe bevallingen met goede afloop gehad. Loopt het ook soms fout af?
Dr. Eerdekens: Als we het over mamasterfte hebben, dan spreken we over 0,008% van het totaal in de zwangerschap tot 6 weken erna. Hebben we het over babysterfte, dan spreken we over 0,5% vanaf 24 weken in de zwangerschap tot na de geboorte, inclusief niet levensvatbare aandoeningen. Een baby die sterft tijdens de bevalling komt nauwelijks voor dankzij de goede opvolging en monitoring, goede voorzieningen en goede materialen die we in Vlaanderen ter beschikking hebben.
“Een baarmoeder transplanteren naar een man die vrouw is geworden, is nog niet gelukt”
– Dr. Ian Michiels
Transgenders die baby’s krijgen, zien jullie dat eigenlijk gebeuren? Dr. Michiels: Laat me eerst adviseren dat er werk wordt gemaakt van een degelijke adoptieregeling als twee mannen een kind willen. Een baarmoeder transplanteren naar een man die vrouw is geworden, is nog niet gelukt. En als het al zou lukken, zal het bekken nooit voldoen om een kind normaal op de wereld te zetten. Dat zal dan moeten gebeuren met een keizersnede. Ik zie het niet zo snel gebeuren, als het al ooit zal gebeuren.
Bad voor de mama
Hebben jullie anekdotes?
Dr. Eerdekens. Ik herinner me een vrouw die ik hier in haar wagen op de parking van spoed hielp bevallen. ‘Te laat arriveren’ is iets wat je niet snel bij eerste bevallingen ziet, maar eerder bij vrouwen die al kinderen ter wereld hebben gebracht en denken dat er nog tijd genoeg is. En nog eentje. We hadden het over die badtherapie in de verloskamer. Geloof je me dat we daar ooit een naakte man hebben in aangetroffen? Eerst wou de vrouw in bad bevallen, daarna wou ze niet, en terwijl wij even buiten gingen en later terugkwamen zat haar man in bad. Omdat hij nekpijn had en wat wou relaxeren. Ik zie het beeld nog altijd voor mij. Vandaar dat wij nu tegen de ouders erbij zeggen dat het bad voor de bevallende mama is (lacht).
Laat ons besluiten met de cruciale vraag. Waarom in Sint-Trudo Ziekenhuis bevallen?
Dr. Eerdekens, Dr Michiels en Nienke Poelmans: Wil je in eigen stad bevallen, in een omgeving waar het huiselijk én veilig is, waar alles voor handen is en waar je ons team op elk belangrijk moment terugziet, dan beantwoordt ons ziekenhuis volkomen aan je wensen. Ons team staat met hart en ziel én met heel veel deskundigheid voor je klaar!
