Niet alleen Truienaars en Haspengouwers gaan er gebukt onder. Heel Europa heeft te kampen met hoge elektriciteits- en aardgasprijzen. Ook een tankbeurt voor de auto of in de kelder slorpt een stevig budget op. Hoe kunnen we de factuur onder controle houden? Moet de overheid ons helpen of moeten we beter (lees: zuiniger) met onze energie omspringen? Den Truineer bracht een aantal experten uit de overheids-, ontwikkelings- en commerciële sector samen aan tafel en ging het gesprek aan.
Schuiven aan: Michel Smeysters, zaakvoerder van Smeysters Auto- matisations, gespecialiseerd in zonnepanelen, warmtepompen, airco’s en laadpalen; Raf Vanbrabant, zaakvoerder van E-volu, gespecialiseerd in laadoplossingen voor elektrische voertuigen; Dirk Prouvé, brandstofleverancier en zaakvoerder van Prova-Oil, Annelies Gorissen, sectormanager energie van POM Limburg, de economische ontwikkelingsmaatschappij van onze provincie en Ann Steegmans manager ‘Planning en Vergunningen’ van de stad Sint-Truiden.
Pas op voor de bijl van de afrekening
Jarenlang was energie nauwelijks een gespreksonderwerp. Nu is het plots, mede door de oorlog in Oekraïne, een hot item en worden overheden vaak met de vinger gewezen omdat zij de schuld zouden zijn en er ook weinig aan doen?
“Eigen comfort primeert vaak boven het gemeenschappelijk belang”- Ann Steegmans
Ann: “Als lokale overheid kan je weinig doen aan die hoge prijzen. Wij staan voor gemeenschappelijk belang en moeten een draagvlak creëren waarbij individuen gaan inzien dat de transitie naar hernieuwbare energie door de klimaatverandering en nu ook door de hoge brandstofprijzen het collectief belang dienen. Zover zijn we nog niet. Ik staaf het met een voorbeeld. Iedereen weet dat verharding voor waterproblemen zorgt, tot je zegt dat een inrit van de straat tot achteraan de tuin verboden is. Dat is dan plots een brug te ver. Dan merk je dat het eigen comfort vaak primeert boven het gemeenschappelijk belang.”
Annelies: “Ik ben zelf geen beleidsmaker. Maar overheden zijn al heel lang bezig met klimaatverandering en het reduceren van CO2. Die hele discussie rond de transitie, gekoppeld aan het feit dat de energieprijzen nu zo hoog zijn, maken dat dit een uniek moment is en dat de overschakeling naar pakweg warmtepompen, zonnepanelen en thuisbatterijen plots ook financieel een erg interessante piste is geworden. Wat vroeger een kost was, is nu een besparing.”
Raf: “Leg dat vandaag de dag maar eens uit aan de mensen. Behalve de hoge facturen zouden ze nu ook snel andere energiebronnen moeten gaan gebruiken? Wie kan dat allemaal betalen? De centen moeten nu op tafel liggen, of toch binnenkort. De rijen voor de deur van Sint-Vincentius spreken voor zich en zullen nog aangroeien. Veel mensen weten nog niet wat boven hun hoofd hangt. Ik heb het dan over de bijl van de afrekening.”
Ann: “Er is al een serieuze groep van onze bevolking die wel wordt gesteund maar wij beseffen natuurlijk dat die laag nog zal groeien en dat er nog meer op ons afkomt. Want steeds meer mensen krijgen het moeilijk. De eerste noden zullen we wel kunnen opvangen, maar we zullen daar in ons stedelijk gebied werk moeten maken van een juiste inschatting. Dat beseffen we maar al te goed.”
“Ik ben een ’vetzak’ in de energiewereld” – Dirk Prouvé
Laat ons eerlijk wezen. Mensen kunnen niet meer volgen. De energietarieven en -rekeningen vormen al een kluwen. En dan worden ze nog een keer overstelpt met energiemaatregelen die de transitie moeten mogelijk maken.
Dirk: “Dat klinkt allemaal mooi in theorie en ik besef dat ik als stookolieleverancier op dit moment een vreemde eend in de bijt ben. Ik ben in het plat Sinttruins een ‘vetzak’ in de energiewereld. Want mazout is een vettige bron. Maar wat blijkt? Mazoutverwarming stoot op 5 jaar tijd 22% minder CO2 uit dan aardgasverwarming. Hoe komt het dat de overheden daarmee geen rekening hebben gehouden? En nu, sinds 1 januari 2022, gaan ze nog een stap verder, en mogen mensen hun stookolieketel niet meer vervangen als die stuk is. Ik vind dat je de consument moet vrijlaten en niet op korte termijn op kosten moet jagen.”
“Mijn advies? Zoveel mogelijk energie zelf produceren en deze slim consumeren” – Michel Smeysters
Raf: “Wat wij mateloos in het hele verhaal stoort, is dat mensen niet meer op de hoogte zijn van wat er vandaag de dag gaande is. Alles verandert niet alleen heel snel, ook de communicatie loopt mank. Mensen zien door het bos de bomen niet meer. Wat kan? Wat mag? Wat moet? Mensen in de sector hebben het al moeilijk om het allemaal te volgen, laat staan Jan met de pet.”
Michel: “Ik kan alleen maar vaststellen dat er door de hoge energieprijzen alleszins heel veel vraag is naar zonnepanelen. Mijn advies is klaar en eenvoudig. Probeer de energie die je opwekt zoveel mogelijk zelf te consumeren en het overschot op te slaan in een batterij of buffervat vooraleer het net te bevoorraden.”
Mentaliteitswijziging is noodzakelijk
En toch moeten we ervan uitgaan dat niet iedereen dit ondanks allerlei financieringsmogelijkheden kan betalen?
Dirk: “De stookolietank was op dat vlak ten minste duidelijk. Je zag wat je in je tank had, je zag de voorraad vorderen en als je opnieuw wilde vullen, belde je drie leveranciers op en kende je de prijs. Wie kan vandaag die elektriciteit- en aardgasprijs nog volgen? Wie kan zijn verbruik nog op een goede manier opvolgen? Zelfs als je prijzen vergelijkt, vergelijk je vaak appelen met peren.”
Annelies: “Natuurlijk zijn die investeringen niet voor iedereen individueel weggelegd. Maar dat wil niet zeggen dat ook die mensen geen mogelijkheden hebben. Zo zijn er organisaties als STEBO (Steunpunt voor buurt- en samenlevingsopbouw) die op wijkniveau gaan kijken en daar mensen gaan begeleiden om in groep zonnepanelen te leggen met renteloze leningen. Oké, ook dat kost geld maar hier speelt wel het terugverdieneffect een rol.
Michel: “Ik kan een concreet voorbeeld aanhalen van iemand die
250 euro voorschot op zijn energiefactuur betaalde. Nadat hij zonnepanelen legde, betaalde hij 200 euro per maand aan de aflossing van de lening voor die zonnepanelen. En van dag één liep zijn energierekening dus terug met 50 euro. Bovendien, na tien jaar zijn die zonnepanelen van hem en betaalt hij niks meer af. Dat deze ingreep zichzelf terugbetaalt, maakt zonnepanelen net zo interessant.”
Raf: “Maar dan nog is het verhaal niet af. Ook de piekbelasting komt nog op ons af. Wie hoge pieken veroorzaakt, zal meer betalen dan wie zijn verbruik spreidt. En ook dat vraagt extra waakzaamheid voor mensen die toestellen hebben die veel verbruiken.”
Annelies: “Dat vraagt natuurlijk een mentaliteitswijziging. Je moet er als gebruiker over nadenken. Vroeger zette iedereen zijn wasmachine ook ’s nachts aan. Nu kan je toestellen ook zo programmeren dat ze op het interessantste moment hun werk doen. Of je zet er een klok op. Sturingstechnieken en automatisaties zorgen ervoor dat je niets aan comfort inboet en dat je verder niet meer hoeft na te denken over wat, wanneer en hoe.”
Je bent jong en je wil (soms) teveel
Je moet maar jong wezen en een huis willen bouwen. Je zou voor minder beginnen twijfelen?
Annelies: “Ik denk dat de consumptiemaatschappij wat is doorgesla- gen. ’t Is allemaal te zien wat je als standaard beschouwt. Veel jonge mensen vinden het blijkbaar normaal dat ze een huis hebben met alles erop en eraan, twee auto’s voor de deur, een paar keer op reis, af en toe een festival, liefst op schoenen van 200 euro. Is het dat wat het leven zou moeten zijn? We moeten opnieuw leren prioriteiten te maken. Ook ik ben jong en ga bouwen. Maar ik besef maar al te goed dat er grenzen zijn.”
“De consumptiemaatschappij is doorgeslagen, we moeten opnieuw prioriteiten leren maken” – Annelies Gorissen
Ann: “Ik zie toch nog een kentering. Er zijn een aantal ontwikkelaars op de markt die van het individuele afstappen en jonge starters ontzorgen via collectieve voorzieningen zoals windmolens en zonnepanelen. Sint- Truiden probeert zijn voorbeeldfunctie als lokale overheid zeker op te nemen. Zo is de stad trouwens uitgekozen als pilootproject voor het realiseren van een warmtenet. Daarbij deelt een bedrijf, dat warmte teveel heeft, zijn overschotten naar de wijk ernaast. Door dergelijke initiatieven als olievlekken te laten uitvloeien, creëren we steeds meer een draagvlak richting transitie.”
“Je moet de consument vrijlaten en niet op korte termijn op kosten jagen”- Dirk Prouvé
Annelies: “Een elektrische wagen zal waarschijnlijk niet voor iedereen de juiste oplossing zijn, net zoals niet iedereen zijn individuele laadpaal zal hebben. We moeten goed nadenken waarvoor we onze wagen het meeste gebruiken. Vaak zijn dat voornamelijk korte afstanden waarvoor een elektrische wagen ideaal is. Voor die ene autovakantie per jaar kan je dan bijvoorbeeld een auto met verbrandingsmotor huren als je het niet ziet zitten om onderweg te laden.”
Michel: “Voldoende laadpalen plaatsen is op zich al een enorme uitdaging. Die plaats je bovendien niet zomaar waar je wil. Op het platteland kan dat perfect in je eigen garage, maar in steden is het niet altijd en overal mogelijk.”
Raf: “De vraag naar laadpalen is wel een dagelijkse vraag. Een antwoord kan makkelijk lijken, maar het tegendeel is waar. Iedere vraag schreeuwt om een oplossing op maat en hangt af van de plaatselijke situatie en de behoeften. Vandaar dat ik altijd naar de mensen ga vooraleer een offerte te maken.”
Van HVO100 tot laadpalen
Laat het ons even over dat andere hete hangijzer hebben, onze mobiliteit. Elektrische wagens, laadpalen, hoe zien jullie die evolutie?
Dirk: “Je gaat me niet kunnen wijs maken dat we met zijn allen morgen op elektriciteit gaan kunnen rijden. Ik kies voor een mix. Geef mij maar een hybride diesel waarmee ik vandaag op HVO100-diesel rij, geproduceerd op basis van met waterstof behandelde plantaardige oliën en restafval, zoals dierlijke vetten. Die is, jawel, voor 90% CO2 reducerend, en laat langs de ene kant lange afstanden toe en aan de andere kant elektrisch rijden in de binnenstad. Kostprijs is wel 3 euro maar het is toch om te overwegen.”
Michel: “Als alles aanwezig is kost een kleine installatie gekoppeld aan een korte afstand zo’n 1500 euro. Voor een slimme laadpaal, lange afstand, driefasig net, betaal je al snel 3000 euro. Als je zonnepanelen en een slimme laadpaal hebt, dan kan je die tijdens de dag laden als er via de zon injectie is.”
Laat je bijstaan door een energiecoach
Kortom, de burger zal genoodzaakt zijn om zelf verantwoordelijkheid te nemen en zelf op zoek te gaan naar welk energievormen het beste bij zijn budget past?
Ann: “Wij als stad kunnen er niet zomaar vanuit gaan dat iedereen met een elektrische wagen zal rijden. Velen zullen ook de omslag maken naar alternatieven. Vandaar ook dat wij ondermeer een heel groot bedrag besteden aan een fietsring. Deelwagens is een ander initiatief waar we al sedert 2018 op inzetten. Waar je vroeger voor een appartementsgebouw met acht appartementen ook acht parkeerplaatsen moest hebben, mag je er nu per deelwagen vijf plaatsen voor laten vallen.”
Raf: “De jeugd heeft de omslag trouwens ook al voor een stuk gemaakt. Die gaat meer uit van het gebruik van een wagen dan van een eigendom. Voor vele jongeren is zelfs een rijbewijs geen prioriteit meer. Soms gaan ze er later voor, soms laten ze het zelfs helemaal links liggen.”
“Laat ons vandaag bewust en slim omspringen met de energie van morgen” – Raf Vanbrabant
Annelies: “Ik heb maar één raad voor de burgers. Investeer in de juiste volgorde: isolatie in dak en gevel, zonnepanelen met een zo hoog mogelijk zelfverbruik en dan pas een batterij. Overweeg die investering maar laat je daar goed in bijstaan door een onafhankelijk expert die objectief een correcte fasering van de maatregelen kan voorstellen.”
Ann: “Inderdaad, ik zou me willen richten tot de mensen die het even niet meer weten. Weet dat er een stadsloket is waar je met al je energievragen terecht kan, waar een energiecoach je onafhankelijk advies geeft, en waar je ook kan vragen om een huisbezoek om de situatie ter plaatse te bekijken. Heb je bouwplannen, ook die kan je daar voorleggen, zodat je op voorhand weet waar je aan toe bent.”
